Op 14 april 2025 hebben de Tweede Kamerleden André Flach (SGP) en Joost Eerdmans (JA21) een initiatiefwetsvoorstel ingediend om het gebruik van geluidsversterking bij gebedsoproepen van moskeeën te verbieden. Voor de zoveelste keer werd de moslimgemeenschap opgeschrikt door een initiatief dat niet alleen onze religieuze vrijheden probeert in te perken, maar vooral lijkt bedoeld om de islamitische aanwezigheid in de publieke ruimte terug te dringen. Hoe zit dit precies?
Dergelijke wanhopige voorstellen komen doorgaans uit de extreemrechtse hoek, waar men met enige regelmaat iets verzint om op goedkope wijze media-aandacht te genereren. Daar kijken we inmiddels niet meer van op. Je kunt de aard van het islamofobe politieke beestje nu eenmaal niet veranderen. Maar wat werkelijk verbaast en verontrust, is dat de SGP zich ditmaal schaart naast JA21 – als opgewonden bijval van een partij die veel beter zou moeten weten.
Je zou verwachten dat de SGP – als christelijke partij – de religieuze vrijheid in woord én daad zou uitdragen, in plaats van haar alleen te bezingen wanneer het hen politiek uitkomt. Zeker in tijden waarin het geloof in Nederland onder druk staat door verregaande secularisatie, zou juist onderling religieus respect en solidariteit voorop moeten staan. Maar kennelijk weegt voor de SGP de angst voor de groei van de islam zwaarder dan het universele principe van naastenliefde – een waarde die volgens hen blijkbaar niet voor moslims geldt.
Want hoe je het wendt of keert: Joden, christenen, hindoes, moslims – wij zijn allen religieuze minderheden. Dit moeten meeheulende partijen als de SGP niet uit het oog verliezen. Onze wettelijk vastgelegde rechten staan of vallen dan ook vaak samen. Als één van ons een pijnlijke klap in het gezicht krijgt, gloeien de wangen van ons allemaal.
Wél is het zo wij moslims al decennia de allerhevigste klappen te verduren krijgen, omdat wij constant onder een vergrootglas liggen. Zowel in de media als in de politiek. Eigenlijk is er bijna niets dat we goed kunnen doen, behalve emigreren of sterven. Dat politici het flink meer op ons gemunt hebben is duidelijk te zien aan meerdere aangenomen wetgevingen die duidelijk bedoeld zijn om de moslimgemeenschap te raken. Denk aan het gedeeltelijke verbod op gezichtsbedekkende kleding (in de volksmond het niqaabverbod genoemd) en het verbod op religieuze symbolen bij de politie (gericht op de hoofddoekdragende agente).
Dat de rechten van moslims met zevenmijlslaarzen worden geschonden, daar ligt de SGP echter niet wakker van. Waar ze wél nachtmerries van hebben is de volgende, keiharde waarheid: hun kerken raken leeg, terwijl de islamitische gemeenschap groeit als kool. Elk jaar worden er in de ramadan nieuwe moskeeën geopend, mede dankzij de toewijding en giften van betrokken moslims. Die groei lijkt vooral christelijke politici eerder te verontrusten dan te inspireren. In plaats van zich af te vragen waarom hun eigen religieuze gemeenschappen in rap tempo krimpen, richten zij hun giftige pijlen op de moskeeën. Hun nieuwste strategie: het verbieden van de gebedsoproep via luidsprekers. Omdat een totaalverbod juridisch problematisch is – dan zouden immers ook kerkklokken verboden moeten worden – wordt nu de techniek aangepakt: elektronische geluidsversterking moet aan banden worden gelegd.
Maar hoe ernstig is die vermeende overlast eigenlijk? Worden mensen werkelijk uit hun slaap gehouden? Is er sprake van zo’n mate van geluidsoverlast dat voorbijgangers gepijnigd met de vingers in de oren over straat kronkelen, en stadsvogels zoals de mus niet langer broeden en met uitsterven worden bedreigd? Nee, de moskeeën zijn dikwijls gevestigd in het hart van multiculturele wijken, bruisend van verschillende religieuze gezindten en etniciteiten, die elkaar accepteren en tolereren zoals ze zijn. Zelfs de duiven eten er roti en couscous, en koeren met een Turks, Hindoestaans of Marokkaans accent.
Zijn er dan misschien wetenschappelijke rapporten die dit onderbouwen? De feiten: slechts een klein deel van de ongeveer 500 moskeeën in Nederland – zo’n 40 tot 50 – maakt überhaupt gebruik van luidsprekers. Meestal strikt beperkt tot het vrijdagmiddaggebed. Ondertussen luiden duizenden kerken dagelijks hun klokken: elk half en heel uur, voorafgaand aan diensten, tijdens herdenkingen en bij speciale gelegenheden. Ter illustratie: op 13 december 2009 luidden meer dan 800 kerken tegelijkertijd hun klokken tijdens de klimaattop in Kopenhagen. Dat was geen symbolisch momentje, maar een sonisch bombardement.
De werkelijkheid is ook dat de meeste moskeeën allang geen klassieke minaretten meer hebben waar een muezzin naar boven klimt om met een fraaie, verdragende stem passanten op te roepen tot het gezamenlijke gebed. Net zoals kerken hun klokken tegenwoordig elektrisch luiden, gebruiken moskeeën microfoons en luidsprekers. Het verbieden van die techniek betekent in de praktijk het onmogelijk maken van de gebedsoproep. Dát is de ware inzet van dit wetsvoorstel.
Wat verder werkelijk steekt, is dat de islamitische gebedsoproep zoveel meer is dan een geluid. Het is een spirituele herinnering. Voor moslims is het een oproep naar redding en verlossing. Voor niet-moslims soms een moment van verwondering. Maar voor sommige christenen blijkt het confronterend. Het roept iets op uit een ver, ver verleden. Een oud maar heilig verbond. Het raakt. Het herinnert. En dat kan pijnlijk zijn voor wie zijn échte religieuze wortels is kwijtgeraakt. In plaats van die pijn onder ogen te zien, wordt het geluid dat eraan herinnert, liever het zwijgen opgelegd.
Laten we duidelijk zijn: de kans dat dit wetsvoorstel daadwerkelijk wet wordt, achten we klein. Maar mocht het toch doorgezet worden, dan zal het onherroepelijk op verzet stuiten. Wij moslims zullen onze rechten fel verdedigen – zoals wij altijd doen. Mét of zonder de steun van andere religieuze minderheden: de moslimgemeenschap kan op as-Soennah rekenen. Maar het zou de SGP sieren als zij zich niet zo laat kennen en meeslepen door het kortzichtige, polariserende denken van partijen die religie slechts als doelwit en politiek gewin gebruiken. Ze kunnen beter dan dat.
Stichting as-Soennah
* De weergegeven standpunten en meningen in dit opiniestuk weerspiegelen niet noodzakelijkerwijs die van Stichting as-Soennah