Rechtvaardigheid is geen vanzelfsprekendheid. Rechtvaardigheid vraagt strijd. In een samenleving waarin het speelveld van macht en media steeds vaker wordt gedomineerd door blaffende populisten, opjuttende opiniemakers en hun verwilderde volgelingen, trekken moslims zich meer en meer terug in het laatste toevluchtsoord van de beschaving: de rechtszaal. Met een generatie rechters aan het roer die het morele kompas van weleer niet heeft verraden, is de rechtbank (voorlopig) ons laatste bastion. Alleen dáár vinden moslims nog gehoor en erkenning.
Bittere noodzaak
Voor de praktiserende moslim is een gang naar de rechter geen gegeven, maar een uiterste noodgreep. Een bittere noodzaak. Een laatste strohalm, gegrepen wanneer alle andere wegen zijn afgesneden. Maar soms staat er zóveel op het spel dat zwijgen voelt als zelfverloochening. Als verraad aan jezelf. Aan je familie. Aan je gemeenschap. Zoals de Zuid-Afrikaanse vrijheidsstrijder en staatsman Nelson Mandela zei: “Gerechtigheid is nooit gegeven: ze moet worden geëist.”
Zoete overwinning
Met de rug tegen de muur kun je alleen nog naar voren. Precies dát hebben de vertegenwoordigers van moskee Taubah gedaan. Zij namen hun verantwoordelijkheid en kozen voor de juridische strijd om gerechtigheid: niet alleen voor zichzelf, maar namens de gehele moslimgemeenschap. Vandaag proeven zij, en wij met hen, de zoetheid van hun gerechtelijke overwinning in de zaak omtrent de NTA-affaire. Zoals de Romeinse filosoof Seneca zei: “Alleen wie door de duisternis is gegaan, kan het licht van overwinning echt waarderen.” Die waarheid hebben wij aan den lijve ondervonden. Want ook Stichting As-Soennah heeft die trage, kostbare en pijnlijke strijd moeten voeren, onder andere met de Belastingdienst. Zij die dit donkere en doornige pad eerder hebben bewandeld, beseffen maar al te goed dat die strijd, hoe moeilijk ook, onvermijdelijk is.
De NTA-affaire: een korte terugblik
NTA… hoe zat het ook alweer? Vanaf 2014 stelde de Rijksoverheid, via de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV), zogeheten “versterkingsgelden” beschikbaar aan gemeenten om radicalisering tegen te gaan. De NCTV benaderde verschillende gemeenten om te peilen of er interesse bestond in een “scan” van de lokale situatie. Daarbij adviseerde de NCTV om dit onderzoek te laten uitvoeren door een particulier onderzoeksbureau: NTA (Nuance door Training en Advies). Het budget? Maar liefst 7,5 miljoen euro. Een verleiding die alleen de rechtgeaarden kunnen weerstaan. Zoals een volkswijsheid luidt: “Wanneer het gewin groter is dan het geweten, ontstaat verraad.”
Geheime onderzoeken
Bureau NTA deed tussen 2013 en 2018 in ten minste tien gemeenten ongrondwettelijke, geheime onderzoeken naar moskeeorganisaties en islamitische groeperingen. Hierbij opereerden de onderzoekers anoniem: tijdens hun undercoverwerkzaamheden deden zij zich onder andere voor als vrome bezoekers die gebedsbijeenkomsten bijwoonden. Ze betraden moskeeën zonder hun functie of intenties kenbaar te maken. Daarbij spraken zij met bestuurders, imams, familieleden en bezoekers. Vertrouwelijke informatie over hun geloofsovertuiging, ideologieën, netwerken en activiteiten werd in rapporten gebundeld en verspreid onder verschillende instanties, zonder medeweten van de betrokkenen.
Dolk in de rug
Het verguisde onderzoeksbureau Nuance door Training en Advies (NTA) werd opgericht door de Utrechtse oud-politiechef Najib Tuzani. Een andere bekende NTA-medewerker is Ibrahim Benkhlifa. Inderdaad: islamitische namen. Gaat het hier om Marokkanen die moskeeën en mede-moslims bespioneren? Jazeker. Het is een schoolvoorbeeld van de uitspraak: “Het is niet de vijand die mij verwondde, maar de vriend die mij verliet.”
Gemeente Veenendaal
In het geval van moskee Taubah gaf de gemeente Veenendaal eind 2017 opdracht aan NTA om onderzoek te doen naar de moslimgemeenschap in de stad. Dit onderzoek vond plaats in de eerste helft van 2018. Stichting Taubah en haar bezoekers werden hiervan niet vooraf op de hoogte gesteld. Het onderzoek resulteerde uiteindelijk in een rapport dat aan de gemeente werd verstrekt. Dit NTA-rapport is vervolgens één-op-één doorgestuurd naar onder andere de AIVD en het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). In het rapport worden de islamitische bevolkingsgroepen in Veenendaal beschreven. Ook wordt ingezoomd op de eerder genoemde stichting: haar activiteiten, de betrokken personen, hun achtergrond en hun rol binnen de stichting. De gemeente heeft het rapport inmiddels onder geheimhouding geplaatst en weigert de inhoud ervan vrij te geven.
Gerechtelijke uitspraak
Stichting Taubah daagde de gemeente Veenendaal hiervoor voor de rechter. Het moskeebestuur deed dat noodgedwongen; pas nadat zij de gemeente om excuses en transparantie had gevraagd, en de gemeente die handreiking in de wind sloeg. Vandaag heeft rechtbank Midden-Nederland Stichting Taubah in het gelijk gesteld. De rechtbank oordeelt dat de gemeente Veenendaal onrechtmatig heeft gehandeld door het in 2018 uitgevoerde onderzoek van bureau NTA naar de moslimgemeenschap, waaronder moskee Taubah, toe te staan. Daarbij zijn grondrechten en wettelijke grenzen overschreden. De rechter stelt dat het onderzoek ontbrak aan wettelijke basis, waardoor het in strijd was met de Algemene wet bestuursrecht en met het staats- en bestuursrechtelijke vertrouwen. De operatie van NTA was bovendien geheim, ongetoetst en ongereguleerd, en daardoor rechtsstatelijk onaanvaardbaar. Daarnaast zijn moskee Taubah en haar bestuursleden direct getroffen in hun privacyrechten en recht op gelijke behandeling. Samengevat: de rechtbank verklaart dat er sprake was van onrechtmatige overheidsdaad en stelt daarmee de islamitische stichting in het gelijk wat betreft de grondrechtenschendingen door de NTA-scan.
Welkome overwinning
Voor moskee Taubah is de uitspraak een belangrijke en welkome overwinning. Het heimelijke onderzoek heeft namelijk een grote impact gehad op de moskee en haar gemeenschap. Bilal Riani, de bestuurder van moskee Taubah, toont zich verheugd met de uitspraak: “Ondanks herhaalde ontkenning door de gemeente, heeft de rechter nu eindelijk vastgesteld dat er wél degelijk sprake was van onrechtmatig handelen. Dat is een belangrijke erkenning voor ons. De moskee is een heilige plek. Dat deze plek in het geheim is onderzocht, heeft gezorgd voor een gevoel van onveiligheid én voor veel wantrouwen richting de gemeente. Dit heeft ons diep geraakt. Onze vertrouwensrelatie met de gemeente is door het onderzoek ernstig beschadigd.”
Gebaande paden
In navolging van Stichting Taubah is het belangrijk dat ook andere moskeeorganisaties en islamitische stichtingen hun verantwoordelijkheid nemen en juridische actie ondernemen. Zij moeten de gemeenten die op ernstige wijze de wet en de grondrechten van moslims hebben geschonden, voor het gerecht dagen. De paden zijn inmiddels door Stichting Taubah gebaand: het voorwerk is verricht, het precedent is geschapen. De poorten van het recht staan nog open. Daarom adviseren wij hen met klem deze kans niet voorbij te laten gaan.
Met de NTA-affaire is het ondenkbare werkelijkheid geworden. Wij kunnen en mogen niet accepteren dat de moslimgemeenschap stelselmatig wordt behandeld als tweederangsburgers. Wij moeten laten zien dat het ons menens is, en dat wij bereid zijn op te komen voor onze rechten. Zoals Malcolm X schreef: “Streven naar rechtvaardigheid betekent niet dat je zacht moet zijn.”
Ustaadh Abou Hafs
Moskee Taubah is niet de enige die wij van harte mogen feliciteren. Ook ustaadh Abou Hafs, een docent en spreker met het hart op de tong die zich al jaren onvermoeibaar inzet voor de moslimgemeenschap (in het bijzonder voor de slachtoffers van terrorismewetgeving), heeft alhamdoelillah na zes jaar (!) juridische strijd zijn gram gehaald. Hij is volledig vrijgesproken van alles wat hem ten onrechte in de schoenen werd geschoven: van terrorismefinanciering tot opruiing.
Dit bewijst maar weer: in Nederland leeft de rechtvaardigheid zolang zij wordt bevochten in de rechtszaal. Daarvoor ook hulde aan de onafhankelijke rechters die zich niet hebben laten beïnvloeden door de maatschappelijke opinie en de schaamteloze hetze van het Openbaar Ministerie.
We zijn blij dat de donkere wolk van beschuldigingen waaronder Abou Hafs en zijn gezin gebukt gingen, eindelijk is verdreven door de stralen van gerechtigheid. Wij wensen hem een voortvarende en volledige rehabilitatie binnen de moslimgemeenschap toe, zodat hij zijn volledige potentieel kan benutten.
Moskee Taubah en ustaadh Abou Hafs, van harte!
Stichting as-Soennah & Team al-Yaqeen