Inleiding
De moslimgemeenschap in niet-islamitische landen zoals Nederland speelt een steeds prominentere rol in de samenleving, wat vragen oproept over de islamitische visie op deelname aan politieke verkiezingen binnen een seculier democratisch systeem. De islam, geworteld in de Koran, de Soennah en de praktijken van de vrome voorgangers, biedt duidelijke richtlijnen voor moslims in een niet-islamitische context. Geleerden, waaronder Sheikh Mohammed ibn Saalih ul-ʿOethaymien, hebben fatwa’s uitgevaardigd die stemmen in verkiezingen toestaan en zelfs aanmoedigen, mits dit voordelen oplevert voor de gemeenschap en in overeenstemming is met de sharieʿah. Een analyse van deze uitspraken toont aan dat deelname niet alleen een recht is, maar vaak een verantwoordelijkheid om het goede te bevorderen (amr bil-ma’roef), het kwade te weerhouden (nahie ‘anil-moenkar) en de belangen van de moslimgemeenschap te beschermen.
Het islamitische oordeel over stemmen
De islamitische jurisprudentie (fiqh) biedt een robuust kader voor het beoordelen van deelname aan politieke processen in niet-islamitische landen. Geleerden benadrukken dat stemmen in verkiezingen niet alleen toelaatbaar is, maar in bepaalde situaties verplicht kan zijn wanneer het bijdraagt aan het belang (maslahah) van de gemeenschap of schade (mafsadah) voorkomt. Sheikh ʿAbdoel-ʿAziez ibn Baaz verklaarde: “Het is toegestaan voor een moslim om deel te nemen aan de verkiezingen vanwege de overheersende voordelen.”
Dit oordeel valt onder as-Siyaasat ush-Shar’iyyah (islamitische politiek), waarbij de intentie (niyyah) van de moslim cruciaal is. Sheikh Mohammed ibn Saalih ul-ʿOethaymien (moge Allah hem genadig zijn) stelde: “Ik ben van mening dat verkiezingen verplicht zijn. We moeten de persoon kiezen van wie we zien dat hij goedheid in zich draagt, want als de mensen van goedheid afzien, wie zal dan hun plaats innemen? Hun plaats zal worden ingenomen door mensen van kwaad, of door passieve mensen die noch goed noch kwaad in zich hebben, volgers van elke oproeper. Daarom moeten we kiezen voor degene die we als rechtvaardig beschouwen. Als iemand zegt: ‘We hebben één persoon gekozen, maar de meerderheid van de raad is andersgezind,’ dan zeggen we: ‘Dat is geen probleem. Als Allah zegeningen in deze ene persoon legt en hij spreekt een woord van waarheid in deze raad, zal dat ongetwijfeld invloed hebben. Wat ons echter ontbreekt, is oprechtheid jegens Allah. We vertrouwen op materiële en tastbare zaken en kijken niet naar het woord van Allah, de Verhevene. Dus stem op degene die je als goed beschouwt en vertrouw op Allah.’”
Andere geleerden uit verschillende islamitische fiqh-scholen en stromingen delen een vergelijkbare visie en benadrukken dat deelname aan verkiezingen in niet-islamitische landen een nationale en religieuze plicht is, die valt onder samenwerking aan datgene wat goed en rechtvaardig is voor de samenleving en het afweren van schade. Er is geen bezwaar voor een moslim om, individueel of samen met andere moslims, te stemmen op officieel erkende partijen, ondanks hun seculiere of christelijke karakter, zolang deze partijen de islamitische geloofsovertuiging (ʿaqiedah) of de fundamentele belangen van moslims niet aantasten. Het is verkeerd om te stellen dat democratie inherent een daad van ongeloof is, en in bepaalde gevallen wordt deelname gezien als een verplichting in de islam, niet slechts een recht dat naar believen kan worden opgegeven. Moslims mogen hun mening over politieke zaken uiten als dit in het belang van de islam is, zonder onrust te veroorzaken. Deze uitspraken tonen aan dat stemmen een legitiem middel is om maslahah te dienen en mafsadah te voorkomen, in lijn met de islamitische plicht om het goede te bevorderen en het kwade te weerhouden.
De voordelen van deelname
Deelname aan verkiezingen biedt talrijke voordelen voor de moslimgemeenschap in niet-islamitische landen zoals Nederland. Geleerden benadrukken dat moslims dienen deel te nemen aan verkiezingen, omdat dit ten gunste kan zijn van de islam, moslims en hele gemeenschap. Als moslims niet stemmen en een partij die hen schaadt wint, is dat schadelijk; daarom is stemmen voor de betere optie goed. In de kwestie van verkiezingen moet worden gekeken naar wat in het beste belang is van de gemeenschap (maslahah) en wat het mindere kwaad is (akhaf ad-dararayn). Aldus concluderen sommige geleerden dat de sharieʿah het in bepaalde situaties verplicht maakt om te stemmen voor het mindere kwaad. Deelname aan verkiezingen kan kwaad verminderen en biedt een platform om slecht beleid tegen te gaan. Er is geen kwaad in stemmen voor kandidaten die meer voordeel bieden aan moslims en de samenleving, aangezien dit het kiezen van het mindere kwaad en zelfs het bevorderen van het goede kan zijn.
De voordelen van stemmen zijn onder meer:
- Bescherming van rechten: Door te stemmen op partijen die gelijke rechten bevorderen en discriminatie bestrijden, kunnen moslims hun vrijheid van geloof waarborgen, zoals het recht om moskeeën te bouwen en islamitisch onderwijs te volgen.
- Vermindering van kwaad: Het kiezen van minder schadelijke kandidaten of partijen helpt om discriminatie en onrecht te beperken, zoals wetten die religieuze symbolen verbieden.
- Positieve vertegenwoordiging: Actieve deelname toont aan dat moslims betrokken burgers zijn, wat stereotypen doorbreekt en een positief beeld van de islam bevordert.
- Invloed op beleid: Stemmen stelt moslims in staat om invloed uit te oefenen op kwesties zoals onderwijs, gezondheidszorg, sociale rechtvaardigheid en integratie.
De rol van intentie en context
Geleerden stellen dat deelname aan verkiezingen een nationale plicht is, die valt onder samenwerking aan datgene wat goed en rechtvaardig is voor de samenleving. Stemmen kan een vorm van nasiehah (oprecht advies) zijn, mits het geen compromis inhoudt ten koste van de islamitische geloofsovertuiging (ʿaqiedah). Dit betekent dat moslims in niet-islamitische landen kunnen deelnemen aan regeringen en verkiezingen, op voorwaarde dat hun intentie gericht is op het dienen van het algemeen belang, het waarborgen van de ʿaqiedah en de rechten van moslims, en niet louter op persoonlijk gewin en/of het dienen van andermans belang.
De intentie (niyyah) is dus van essentieel belang bij deelname aan verkiezingen. Als voorbeeld wordt de deelname van Profeet Yoesoef (vrede zij met hem) aan een niet-islamitisch bestuurlijk systeem in Egypte aangehaald. Door zijn effectieve betrokkenheid kon hij de mensen aansporen hun leven te hervormen en kwaad te verzaken. Daarnaast wordt genoemd de lofprijzing en goedkeuring van Hilf al-Foedhoel, een bondgenootschap dat in de pre-islamitische tijd (djahiliyyah) werd gesloten om onrecht te bestrijden, door Profeet Mohammed (vrede en zegeningen zij met hem). Hij zei over Hilf al-Foedhoel: “Ik was aanwezig bij een verbond in het huis van Abdoellah ibn Djoed’aan, dat ik niet zou willen inruilen voor de meest waardevolle kamelen. Als ik ervoor uitgenodigd zou worden in de islam, zou ik daarop ingaan.”
Ook de context van het land en de verkiezingen is hierbij cruciaal. De sociale, politieke, juridische en culturele omgeving van het land waarin moslims wonen speelt dus een grote rol in het uitvaardigen van een fatwa over stemmen. In het geval van Nederland, een seculier democratisch land, omvat dit bijvoorbeeld:
- De mate van vrijheid van godsdienst en de rechten van moslims om hun geloof te praktiseren (bijv. het bouwen van moskeeën, het dragen van religieuze symbolen, of toegang tot islamitisch onderwijs).
- Het politieke klimaat, zoals de aanwezigheid van partijen of beleidsvoorstellen die mogelijk vijandig zijn tegenover moslims of hun belangen schaden.
- De demografische samenstelling en de invloed van de moslimgemeenschap in dat land. In een land waar moslims een kleine minderheid vormen, kan stemmen een strategisch middel zijn om hun rechten te beschermen.
De context van het land bepaalt dus of stemmen effectief kan bijdragen aan maslahah (algemeen belang) of het voorkomen van mafsadah (schade), zoals discriminatie of beperkingen op religieuze vrijheden.
Een oproep aan de gemeenschap
Islamitische organisaties in Nederland hebben tijdens de Tweede Kamerverkiezingen van 2017 moslims opgeroepen om te stemmen. Hun oproep kan als volgt worden samengevat:
- Imams benadrukten dat stemmen een kans is die moslims niet mogen laten voorbijgaan.
- Imams en leiders van moslimorganisaties moeten moslims aansporen om deel te nemen aan verkiezingen in de Europese context.
- Niet stemmen kan leiden tot een beperking van rechten en een toename van discriminatie.
- Stemmen biedt een kans om invloed uit te oefenen op beleid dat de moslimgemeenschap direct raakt, zoals religieuze vrijheden en sociale cohesie.
Praktische richtlijnen voor moslims
Om stemmen in overeenstemming te brengen met islamitische principes, dienen moslims:
- Kandidaten en partijen te onderzoeken en te kiezen voor partijen die rechtvaardigheid en gelijkheid bevorderen.
- Een zuivere intentie te hebben, gericht op het bevorderen van het goede en het voorkomen van schade.
- Compromissen met de ʿaqiedah te vermijden door geen partijen te steunen met als gevolg dat fundamentele islamitische principes worden ondermijnd.
- Advies in te winnen bij betrouwbare geleerden bij twijfel over de toelaatbaarheid van stemmen.
- Andere moslims aan te moedigen om actief deel te nemen aan verkiezingen.
Conclusie
Deelname aan verkiezingen in niet-islamitische landen zoals Nederland is niet alleen toegestaan, maar vaak een verantwoordelijkheid, zoals bevestigd door geleerden, waaronder Sheikh Mohammed ibn Saalih ul-ʿOethaymien. Door te stemmen kunnen moslims hun rechten beschermen, schade voorkomen en islamitische waarden zoals rechtvaardigheid en compassie uitdragen. Laat deze kans niet voorbijgaan, want zoals de islam leert: wie in staat is om het goede te doen en dit nalaat, draagt de verantwoordelijkheid voor die nalatigheid.
Stichting as-Soennah
