Sheikh Mohammed ibn Saalih al-ʿOethaymien
De achtentwintigste zitting
“Zakaat ul-Fitr”
Mijn broeders en zusters, deze nobele maand is bijna voorbij. Wie een weldoener was, laat hem Allah danken. En wie dit niet was, laat hem dan berouw tonen aan Allah.
Allah heeft het voorgeschreven om aan het eind van de maand Ramadan Zakaat ul-Fitr uit te geven vóór het ʿIed gebed. We zullen hierover uitgebreid spreken.
Het oordeel over Zakaat ul-Fitr is dat het een verplichting is die de Profeet (vrede zij met hem) voor de moslims heeft verplicht gesteld. En wat de Profeet heeft verplicht of geboden, staat gelijk aan hetgeen wat Allah heeft verplicht of geboden, want Allah zegt (interpretatie van de betekenis):
“Degene die de Boodschapper gehoorzaamt, heeft voorzeker Allah gehoorzaamd. En degene die zich afwendt, daarover hebben Wij jou (o Mohammed) niet als toezichthouder gestuurd.”
(Soerat an-Nisaa’: 80)
Het is een verplichting voor elke moslim; jong en oud, man en vrouw, slaaf en vrije persoon. ʿAbdoellaah ibn ʿOmar zei: “De Profeet (vrede zij met hem) heeft Zakaat ul-Fitr na de maand Ramadan verplicht gesteld; een Saaʿ 1 dadels, of een Saaʿ gerst, voor de slaaf en de vrije persoon, man en vrouw, zowel jong als oud vanonder de moslims.”
(al-Boekhaarie en Moeslim)
Het is niet verplicht om het te betalen namens de baby die nog in de buik van zijn moeder zit. Maar als het voor hem wordt uitgegeven voor de beloning ervan, dan is het goed. Zo legde de leider van de gelovigen ʿOethmaan (moge Allah tevreden met hem zijn) het uit voor de foetus.
Elke persoon moet Zakaat ul-Fitr voor zichzelf uitgeven en degenen die onder zijn hoede vallen (die hij moet onderhouden), zoals zijn vrouw (en kinderen). Als hij niet in staat is om het uit te geven, dan kan zijn familie dat voor hem doen. Wie het zich niet kan veroorloven om een Saaʿ aan voedsel uit te geven, kan minder dan dat uitgeven, want Allah zegt:
“Vrees daarom Allah voor zover jullie daartoe in staat zijn.”
(Soerat at-Taghaaboen: 16)
De Profeet (vrede zij met hem) zei: “Wat ik jullie verboden heb, vermijd dit. En wat ik jullie heb opgedragen, verricht dit, voor zover jullie daartoe in staat zijn.”
(al-Boekhaarie en Moeslim)
Tot de wijsheden achter Zakaat ul-Fitr behoort dat het voorziet in de behoeften van de arme mensen en het hen helpt om de dag van ʿIed niet te bedelen. Zij zullen in staat zijn om samen met de rijke personen de vreugde te delen, en het zal dan op die dag voor iedereen een feestdag zijn. Het maakt een persoon ook vrijgeviger, het reinigt zijn vasten en het vult de tekortkomingen daarin. Daarnaast is het een manier om dankbaarheid te tonen voor de Gunsten die Allah ons heeft geschonken; voor het beëindigen van het vasten en het verrichten van daden van aanbidding in deze maand.
Zakaat ul-Fitr dient vóór het ʿIed-gebed te worden uitgegeven. Ibn ʿAbbaas zei namelijk: “De Profeet (vrede zij met hem) heeft Zakaat ul-Fitr verplicht gesteld voor de vastende persoon als reiniging voor de nutteloze gesprekken en vulgair taalgebruik (die hij voerde en uitte tijdens het vasten), en om de arme mensen te voeden. Voor wie het voor het (ʿIed-)gebed uitgeeft, is het een geaccepteerde Zakaat. En voor wie het na het (ʿIed-)gebed uitgeeft, behoort het tot (vrijwillige) liefdadigheid.”
(Aboe Daawoed en Ibn Maadjah)
Het moet worden uitgegeven in de vorm van voedsel2 zoals dadels, rozijnen, rijst of andere soorten voedsel voor mensen. In de tijd van de Profeet (vrede zij met hem) werd het uitgegeven in dadels of gerst. Dit was het gebruikelijke voedsel dat zij aten (in die tijd). Aboe Saʿied al-Khoedrie zei: “Wij gaven op de dag van al-ʿIed in de tijd van de Profeet (vrede zij met hem) een Saaʿ uit aan voedsel. Ons voedsel bestond uit gerst, rozijnen, (droge) yoghurt en dadels.”
(al-Boekhaarie)
Het is dus niet toegestaan om het uit te geven in dierenvoeding. De Profeet (vrede zij met hem) heeft het verplicht gesteld als voedsel voor de armen en niet voor de (vee)dieren. Noch mag het in kleren, bekleding, keukengerei, spullen en dergelijke worden uitgegeven. De Profeet (vrede zij met hem) heeft het verplicht gesteld om het in voedsel uit te geven, en je dient niet iets anders dan dit te doen.
Ook is het niet toegestaan om de waarde van het voedsel (in geld) uit te geven. Dit gaat in tegen het bevel van de Profeet (om het in voedsel te geven) en het is overgeleverd dat hij zei: “Wie iets toevoegt aan deze zaak (d.w.z. Islam) van ons wat hiertoe niet behoort, het zal verworpen worden.”
(al-Boekhaarie en Moeslim)
Het druist ook in tegen de daden van de metgezellen, aangezien zij het in een Saaʿ voedsel uitgaven. De Profeet (vrede zij met hem) zei: “Houd jullie vast aan mijn Soennah (d.w.z. handelswijze) en de Soennah van de rechtgeleide khaliefen na mij.
(Ahmad, at-Tirmidhie, Ibn Maadjah, Aboe Daawoed)
Zakaat ul-Fitr is een specifieke daad van aanbidding. Het is dus niet toegestaan om het in een andere vorm uit te geven dan hoe het gespecificeerd is (dus in voedsel). Net zoals het niet toegestaan is om het op een andere tijd uit te geven dan de aangegeven specifieke tijd. Het is iets dat in het openbaar wordt uitgegeven en niet als geld dat in het geheim wordt uitgegeven.
De hoeveelheid voedsel die wordt uitgegeven bedraagt een Saaʿ zoals die in de tijd van de Profeet (vrede zij met hem) bekend was. Berekend in kilo’s komt dit neer op 2,5 á 3 kilogram.
Het moment waarop het verplicht wordt, is vanaf zonsondergang tijdens de nacht van al-ʿIed (tot aan het ʿIed-gebed). Als iemand voor zonsondergang sterft, al is het maar twee minuten ervoor, dan hoeft het niet te worden uitgegeven. Maar als iemand na zonsondergang sterft, al is het maar twee minuten erna, dan moet het namens hem worden uitgegeven. Dit geldt ook voor iemand die voor zonsondergang is geboren.
Er zijn twee tijden waarin Zakaat ul-Fitr kan worden uitgegeven: in de voorkeurstijd en in de toegestane tijd. De voorkeurstijd is de ochtend van al-ʿIed alvorens het (ʿIed-)gebed, zoals aangegeven is in de overlevering van Aboe Saʿied al-Khoedrie waarin hij zei dat zij het gaven op de dag van ʿIed ul-Fitr. En zoals het is aangegeven in de overlevering van Ibn ʿOmar waarin de Profeet de mensen beval om Zakaat ul-Fitr te geven alvorens de mensen naar het ʿIed-gebed vertrokken.
Vanwege deze reden is het goed om het ʿIed-gebed uit te stellen, zodat de mensen de tijd hebben om het uit te geven.
Wat betreft de toegestane tijd, deze bedraagt één of twee dagen voor al-ʿIed.
Het mag niet zonder (geldige) reden na het ʿIed gebed worden uitgegeven, want anders wordt het niet geaccepteerd. Als een persoon een geldige excuus heeft, dan is het toegestaan. Zoals op zee zijn tijdens de tijd van ʿIed, of dat er plots aan hem verteld wordt dat het ʿIed is en dit als een verrassing is aangekomen waardoor hij geen tijd meer heeft om het voor het gebed uit te geven. Of wanneer je iemand aanstelt die het namens jou uitgeeft maar het vergeet om te doen. Het is dan geen probleem om het na het ʿIed-gebed uit te geven.
Wat betreft de plaats waar het dient te worden uitgegeven, wordt het uitgeven aan de arme mensen in de omgeving waar de persoon zich bevindt. Of hij zich nu in een moslim of niet-moslim land bevindt en ongeacht of er arme mensen in andere gebieden zijn die het harder nodig hebben.
Als hij zich in een land (of gebied) bevindt waar geen (arme) mensen zijn aan wie hij het kan uitgeven, of hij kan de mensen die er recht op hebben niet vinden, dan kan hij iemand anders aanstellen die het namens hem uitgeeft in een gebied (waar de mensen er recht op hebben).
En de rechthebbende personen op Zakaat ul-Fitr zijn de arme personen en degenen met schulden die niet in staat zijn om ze af te lossen. Het is toegestaan om het aan meerdere arme personen uit te geven, en het mag ook in zijn geheel aan één persoon worden uitgegeven.
Gebaseerd op het werk Madjaalis Shahr Ramadaan
1. Een Saaʿ is vier keer twee handenvol. Dit komt neer op 2,5 á 3 kilogram.
2. Dit artikel geeft de mening weer van Sheikh ibn ul-ʿOethaymien wat betreft het in voedsel moeten uitgeven van Zakaat ul-Fitr. Hier bestaat echter meningsverschil over, zoals we in een eerder artikel hebben verduidelijkt.