Sociologe Sarah Bracke en haar visie op de dehumanisering van moslims. Hieronder haar column die haar visie weergeeft. Ze komt tot de bittere conclusie dat de hetze die nu speelt jegens moslims, beangstigend gelijkaardig is met de hetze tegen de joden tussen 1843 en 1933.
Sarah Bracke – We zijn ons er nog maar weinig van bewust hoe moeizaam we omgaan met de groeiende moslimminderheid in onze samenleving, waarschuwt ze.
Accommodatie. Dat is het woord waarmee wetenschappers omschrijven hoe een samenleving zich aanpast aan de wijzigende samenstelling van de bevolking. Het is een proces dat niet altijd even soepel verloopt. Een maatschappij verandert met horten en stoten, met gepiep en geknars, en vooral met veel gekrakeel. De Belgische samenleving zit midden in zo’n proces. Vijftig jaar geleden waren er nauwelijks moslims, over vijftien jaar zijn het er een miljoen.
Sociologe Sarah Bracke is gespecialiseerd in het bestuderen van dergelijke processen. De afgelopen jaren was ze verbonden aan Harvard University in de VS, nu werkt ze voor de VUB en de UGent. Over de manier waarop de Belgische samenleving omgaat met de groeiende moslimminderheid, heeft ze een uitgesproken mening. Als we die minderheid niet accommoderen, wordt een bevolkingsgroep systematisch gemarginaliseerd en gedehumaniseerd. ‘En dehumanisering brengt geweld met zich mee. In eerste instantie symbolisch geweld, maar dat kan snel naar fysiek geweld overgaan.’
Het is opmerkelijk, vindt ze, dat we veel soepeler zijn in het accommoderen van de holebiminderheid. Het homohuwelijk en gewijzigde adoptieregels zijn er gekomen, ‘hoewel dat voor de generatie van onze ouders ondenkbaar was’. Sterker nog, vindt Bracke: onze houding tegenover holebi- en vrouwenrechten wordt nu gebruikt om de moslimminderheid te disciplineren. ‘Terwijl in onze samenleving heel wat mensen die waarden afwijzen. In Frankrijk kwamen bijvoorbeeld honderdduizenden op straat tegen het homohuwelijk, een zee van witte mensen. Dat waren vaak christenen, maar zeker niet alleen gelovigen.’
We hanteren veel dubbele standaarden, zegt Bracke. ‘Neem de vrijheid van meningsuiting. Met de Europese godsdienstoorlogen in het achterhoofd diende die om religieuze minderheden te beschermen, zoals de protestanten die zich hadden afgescheurd van de katholieke kerk. Maar diezelfde vrijheid van meningsuiting wordt nu misbruikt om een meerderheid te verdedigen en een andere religieuze minderheid aan te vallen. Of neem de gelijkwaardigheid van mannen en vrouwen. Die ligt me na aan het hart, en juist daarom vind ik het belangrijk om de aandacht te blijven richten op hoe seksisme schering en inslag is bij de witte meerderheid’. Ze doelt op de loonkloof, het glazen plafond, geweld tegen vrouwen en het alledaags seksisme.
Terrorisme
De kwestie van religieuze accommodatie in België komt regelmatig tot uiting in verhitte debatten. Vorig jaar bijvoorbeeld werd er veel geschreven over een plan om onverdoofd slachten te verbieden. ‘Als ik minister was, zou ik dat verbod niet invoeren’, zegt Bracke. Ook hier wijst ze op de dubbele standaard. Joden slachten al langer onverdoofd, maar daarover gaat het debat niet. En als het over dierenrechten gaat, heeft de westerse vleesindustrie nog wel een paar lessen te leren. Sommige moslims plaatsen het onverdoofd slachten juist in een duurzaamheidscontext, weg van de industrialisering van ons voedsel. ‘Die reflex vind je bij sommige christenen ook. Er wordt van uitgegaan dat de mens niets meer is dan een door God aangestelde rentmeester van de schepping. Dan krijgt de religieuze verplichting om halal te slachten, opeens een heel andere betekenis. Die wordt dan geplaatst in een holistische visie op de schepping.’
Bracke is momenteel bezig met onderzoekswerk naar aanleiding van een boek van de Amerikaanse historica Robin Judd, over hoe het publieke debat in Duitsland tussen 1843 en 1933 omging met koosjer slachten en het Joodse besnijdenisritueel. ‘De patronen zijn beangstigend gelijkaardig: de meerderheid plaatst een groep buiten de samenleving, op basis van normen en waarden die onverenigbaar zouden zijn. Ook toen al kwamen dierenrechtenactivisten in het geweer tegen koosjer slachten. De structuur van het debat lijkt dezelfde. Je hoeft maar een paar woorden te veranderen in die historische debatten over Joden, en je zou denken dat we in een debat over moslims anno 2016 beland zijn. Judd concludeert dat de Joden in 1933 minder als een deel van de Duitse samenleving werden gezien dan in 1843.’
Een element dat er toen niet was en nu wel, is het terrorisme, erkent Bracke. Ze wijst meteen op een interessante dimensie in dat verband: ‘Je kan die terreur alleen maar begrijpen in een bredere context van geweld: het geweld van de Europese kolonisatie waar nog steeds geen rekenschap over is afgelegd, het geweld van de Holocaust, het voortdurende geweld van de hedendaagse imperialistische oorlogen, het symbolisch geweld van de systematische dehumanisering van bevolkingsgroepen in onze samenleving. Tegelijkertijd drijven die terreurdaden de dehumanisering weer een stap verder. En zo krijg je een perverse spiraal van geweld. In mijn ervaring is de witte meerderheidsgroep zich vaak minder bewust van die hele spiraal, en kan ze alleen maar het geweld van die terreurdaden zien en afkeuren. En die beperkte focus verhindert ons om die spiraal van dehumanisering en geweld, die diepgeworteld is in de Europese geschiedenis, te beginnen ontmantelen.’
Bron: Standaard.be
Team al-Yaqeen
19 maart 2016