Het vasten begint bij het aanbreken van de tweede dageraad, ook wel al-Fadjr us-Saadiq (de betrouwbare dageraad) genoemd. Dit is het moment waarop het ochtendschemerlicht zich over de hele breedte van de horizon strekt.
Aan de eerste dageraad waarbij het licht zich verticaal opwerpt in de vorm van een wolvenstaart en kort daarna weer verdwijnt, ook wel bekend als al-Fadjr ul-Kaadhib (de onbetrouwbare dageraad), wordt islamitisch gezien geen waarde gehecht en dus ook geen oordeel ontleend met betrekking tot het vasten. De moslim mag gedurende de eerste ochtendschemering gewoon doorgaan met eten en drinken en dient dus pas te stoppen als de tweede dageraad is ingegaan.
Het bovenstaande is bepaald door de geleerden op basis van de volgende bewijzen:
Allah zegt (interpretatie van de betekenis):
“En eet en drink tot de witte draad (licht van de ochtendschemering) en de zwarte draad (de donkerte van de nacht) voor jullie te onderscheiden zijn tijdens al-Fadjr.”
(Soerat al-Baqarah: 187)
Ook zei de Profeet (vrede zij met hem): “Waarlijk, Bilaal verricht de gebedsoproep in de nacht. Eet en drink daarom totdat Ibn Oemmi Maktoem de gebedsoproep verricht. Hij verricht namelijk de oproep pas als de dageraad is aangebroken.”
(al-Boekhaarie en Moeslim)
Uit de bovenstaande bewijzen wordt ook duidelijk dat wat sommige mensen zogenaamd uit voorzorg doen, namelijk het stoppen met eten en drinken ongeveer 10 à 20 minuten vóór het aanbreken van al-Fadjr in strijd is met de bovengenoemde woorden van de Profeet (vrede zij met hem). Hij beval ons immers juist om door te gaan met eten en drinken totdat al-Fadjr us-Saadiq (de betrouwbare dageraad) aanbreekt.
Verder willen wij de lezer erop wijzen dat een groot aantal religieuze islamitische organisaties in Nederland bij het bepalen van de tijd van al-Fadjr (lees: betrouwbare dageraad) uitgaan van een zondiepte van 18 graden onder de horizon. Dit is een van de twee grenzen van wat de astronomische schemering1 wordt genoemd. Als de zon 18 graden onder de horizon is spreekt men van ‘de astronomische duisternis’. Als de zondiepte onder de 18 graden komt, wordt de eerste lichtstraal die de duisternis doorbreekt zichtbaar. Dit heeft totaal niets te maken met de ochtendschemering die het begin inluidt van het Fadjr-gebed en het vasten. De dageraad waarover wordt gesproken in de Koran en de Soennah is het moment waarop het ochtendschemerlicht met het blote oog waarneembaar is en zich over de hele breedte van de horizon strekt. Uitgaan van een zondiepte van 18 graden bij het bepalen van de gebedstijden is dus absoluut fout en dient vermeden te worden.
Om meer duidelijkheid over de zaak te krijgen, hebben wij de situatie voorgelegd aan het sterrenkundig instituut Anton Pannekoek (API). Wij kregen het advies om de grens van de nautische2 schemering aan te houden en niet de astronomische schemering, maar na enig onderzoek, navraag en controle met het blote oog is ons duidelijk geworden dat de betrouwbare dageraad bij een zondiepte van ongeveer 14 á 14,5 graden aanbreekt.
Op basis van deze waarden hebben wij dan ook onze gebeds- en vastenkalender ingesteld om zodoende onze bezoekers zorgvuldige en verantwoorde gebeds- en vastentijden te verschaffen. Dit is ook de reden waarom deze tijden op onze website al-Yaqeen niet overeenkomen met die van andere islamitische organisaties.
Omdat het per slot om een aanbidding van Allah gaat die om grote zorgvuldigheid en aandacht vraagt, zagen wij ons genoodzaakt om het nodige te doen om deze fout – die jarenlang in Nederland wordt begaan – de nodige aandacht te geven en proberen te herstellen.
Wij hopen dat wij hiermee onze broeders en zusters een grote dienst hebben bewezen en vragen Allah, de Verhevene, deze daad van ons te accepteren. Amien.
En Allah weet het het best.
Team al-Yaqeen
3 juli 2014
- Als de zon tussen 12 en 18 graden onder de horizon is spreekt men van astronomische schemering. In deze periode kunnen al veel serieuze sterrenkundige waarnemingen worden gedaan, ook aan lichtzwakke objecten zoals kometen. Maar pas als de zon 18 graden onder de horizon is wordt het niet meer veel donkerder en spreekt men van de astronomische duisternis.
- Bij de nautische schemering is de zon tussen 6 en 12 graden onder de horizon. Op het land is dan de horizon niet te onderscheiden maar op zee is deze nog te zien.