Vraag:
Wat is de regelgeving als het gaat om het per ongeluk verliezen van een liefdadigheid box (collectebus)? Wij hebben een collectebus voor donaties in de moskee van de universiteit. Deze kan door iedereen gebruikt worden om donaties mee op te halen en terug te brengen naar de moskee. Ik heb deze collectebus gebruikt hiervoor, maar ik ben het kwijt geraakt. Wat moet ik nu doen? Moet ik de collectebus vervangen?
Antwoord:
Alle lof zij Allah.
Als deze collectebus zoek is geraakt zonder dat jij nalatig was of bent tekortgeschoten in het nemen van verantwoordelijkheid hierover, dan hoef je de collectebus niet te vervangen. Maar als jij tekort bent geschoten in het zorgdragen hiervoor, dan dien jij de collectebus wel te vervangen en ook het geld wat erin zat te vergoeden, omdat de collectebus aan jou werd toevertrouwd. Degene aan wie de collectebus is toevertrouwd, hoeft dit (bij verlies ervan) niet te vervangen tenzij er sprake is van nalatigheid.
Het is welbekend dat je op twee manieren iets kunt verkrijgen: iets toevertrouwd krijgen met beperkte verantwoordelijkheid en eigenaar zijn met volledige verantwoordelijkheid.
Iets verkrijgen met beperkte verantwoordelijkheid betekent dat je iets krijgt namens een ander, zonder er bezit van te nemen, zoals het bewaren van iets voor een ander, het uitlenen van iets, het verhuren van iets, gemeenschappelijke partnerschap, houder van een Waqf of het uitvoeren van een testament.
Iets verkrijgen met volledige verantwoordelijkheid betekent het krijgen van iets en hier bezit van nemen. Of het dienen van een belang aan degene die het verwerft, zoals iemand die het koopt, iemand die iets verkrijgt middels een transactie, iemand die iets verkrijgt middels een belofte, iemand die iets verkrijgt middels geweld, of het bezit nemen van iets.
De regelgeving van het verkrijgen van iets met beperkte verantwoordelijkheid, is dat degene die dit toevertrouwd krijgt niet verantwoordelijk is hierover tenzij hij nalatig is of hierin tekortschiet.
De regelgeving van het verkrijgen van iets met volledige verantwoordelijkheid, is dat degene die iets bezit of het gebruikt voor zijn eigen doeleindes, verantwoordelijk hiervoor is in alle gevallen. Zelfs als het vernietigd wordt door een natuurramp, of niet in staat is om dit terug te brengen naar zijn eigenaar, of als het anderszins vernietigd wordt.
Iemand die iets in zijn bezit neemt is hier volledig verantwoordelijk voor, zolang dit bij hem is. Maar als dit wordt doorgegeven aan een andere persoon (bijvoorbeeld door het te verkopen), of met zijn toestemming (zoals bij een storting), of zonder zijn toestemming, (bijvoorbeeld als het in beslag wordt genomen), dan is degene die hier bezit van heeft genomen nog steeds verantwoordelijk. Dit is ook zo als een derde partij het overneemt middels transactie, storting of lening. De eigenaar blijft verantwoordelijk.
Op basis hiervan zeggen we, zolang jij de collectebus hebt gebruikt zoals bedoeld is, en jij hier niet nalatig mee was of tekort bent geschoten, hoef jij dit niet te vervangen. Als jij dit wel doet en de collectebus vervangt, of een betere in de plaats koopt, dan is dit beter voor jou. En dit kan jou helpen tegen wantrouwen en geroddel. Het gaat om een liefdadigheid collectebus en dit zal niet veel kosten, en je zult hier zeker voor beloond worden. Probeer dus een andere collectebus te vinden, echter dit is niet verplicht voor jou.
En Allah weet het het beste.
Islamqa.com